Düzenli Ordunun Kurulması

Nedenleri

• Kuva-i Milliye birliklerinin Yunan işgalini tam olarak engelleyememesi
• Kuva-i Milliye’nin askeri kanadının gerekli teknikten yoksun olması ve disiplinsiz davranışları
• Halka karşı zor kullanarak halkın güvenini yitirmesi
• Yunan işgaline karşı yetersiz kalması ve Batı Anadolu’nun önemli bir kısmının Yunanlıların eline geçmesi

I. Dünya Savaşı sonunda Osmanlı Devleti’nin elinde kalan ordu, Mondros Ateşkes Antlaşması’yla terhis edildi. Mondros’tan sonra işgaller başlayınca işgallere karşı Kuva-i Milliye birlikleri kuruldu. Kuva-i Milliye birliklerinin olumsuz tutumları karşısında düzenli ordunun kurulması çalışmaları başlatıldı. Asker kaçaklarını önlemek ve merkezi otoriteyi sağlamak amacıyla İstiklal Mahkemeleri yeniden kuruldu.

DOĞU CEPHESİ

Fransız İhtilali’nden sonra, Osmanlı Devleti üzerinde çıkarları olan Çarlık Rusyası’nın etkisiyle milliyetçilik, Ermeniler arasında yayılmaya başladı. Ermeni sorunu ilk defa uluslar arası alanda, 1878 Berlin Antlaşması’yla gündeme geldi. Rusya ve İngiltere, Ermeni sorununu kendi çıkarları için kullanmaya başladılar. I. Dünya Savaşı başladığında Rusya, Doğu Anadolu’yu işgale başlayınca, Ermenileri bölgede huzursuzluk çıkarmak için kullandı. Ermeniler bağımsız bir Ermenistan Devleti kurma hayaliyle Türklere saldırmaya ve katliamlara başladılar.

Mondros Ateşkes Antlaşması hükümlerine uymayarak ordusunu terhis etmeyen Kazım Karabekir Paşa, TBMM tarafından Doğu Cephesi Komutanlığı’na atandı (15. Kolordu Komutanı). Bu cephede yapılan savaşlar, Kars, Sarıkamış ve Gümrü’nün Türklerin eline geçmesiyle sonuçlandı. Ermenilerle Gümrü Antlaşması yapıldı.

Gümrü Antlaşması (3 Aralık 1920)

1. Ermeniler işgal ettikleri yerleri geri verdiler.
2. Doğu Anadolu’daki isteklerinden vazgeçtiler.
3. Ardahan ve Artvin dışında doğu sınırı çizildi.
4. Ermenistan Hükümeti, Sevr Antlaşması’nı tanımayacaktı.

Önemi

1. TBMM’nin uluslar arası alandaki ilk siyasi ve askeri başarısıdır.
2. Ermenistan, TBMM’yi tanıyan, Sevr’in geçersizliğini kabul eden ilk devlet olmuştur.
3. Sevr’in geçersizliğini gösteren ilk antlaşmadır.
4. Doğu cephesi kapatıldı, buradaki birlikler batı cephesine kaydırıldı.
5. TBMM’nin gücü ve otoritesi arttı.

NOT: Yeni Türk devletinin ilk askeri cephesi doğuda kurulmuştur.

Gürcistan’la İlişkiler: Gürcistan’la Batum Antlaşması imzalandı (23 Şubat 1921). Buna göre Batum, Artvin, Ardahan Türk devletine bırakıldı.

Ermenilere ve Gürcülere karşı kazanılan başarılar sonucu işgal bölgeleri boşaltılmış, doğu sınırımız belirlenmiştir.

GÜNEY CEPHESİ

<Mondros’tan sonra İngilizler, Mersin, Osmaniye, Adana, Maraş, Urfa ve Antep’i işgal etti. Sonra Fransızlarla yaptığı bir antlaşma gereği bölgeyi Fransa’ya verdi. Fransızlar bölgede Ermenilerle işbirliği yaparak halka zulmediyorlardı. Haksız işgaller yöredeki Türkler tarafından protesto edildi. İlk Kuva-i Milliye birlikleri kurulmaya başlandı.

Sivas Kongresi’nden sonra cepheye gönderilen komutanlar halkı örgütledi. Şahin Bey önderliğinde Kuva-i Milliye birlikleri Fransızlara karşı mücadeleye başladılar.

Yöre halkı ve Kuva-i Milliye birlikleri Fransızları 11 Nisan 1920’de Urfa’dan kovdular. Fransızlar 12 Şubat 1920’de Maraş’tan çekildiler. Antep’ten ise 25 Aralık 1920’de çekildiler.

Fransızlarla kesin antlaşma Sakarya Zaferi’nden sonra imzalandı (Anlara Ant./20 Ekim 1921).

Güney Batı’da İtalyanlara karşı bir direniş olmadı ve cephe açılmadı. İtalyanlar Ege’yi Yunanlılara kaptırdıkları için İtilaf Devletleri’ne kızgındılar ve Kuva-i Milliye’yi destekliyorlardı.

NOT: İtalyanlar II. İnönü Savaşı’ndan sonra bölgeyi boşaltmaya başlamışlar, Sakarya Zaferi’nden sonra ise tamamen boşaltmışlardır.

NOT: Güney cephesinde düşmana karşı Kuva-i Milliye birlikleriyle karşı konulmuştur. Bu cephede düzenli ordu savaşmamıştır.

BATI CEPHESİ

Özellikleri

• Yunanlılara karşı açılmıştır.
• Düzenli orduların ilk cephesidir.
• Kısa ve seri aralıklı savaşlar olmuştur.
• Kurtuluş Savaşı’nda düşmanla en yoğun ve en kanlı çatışmaların olduğu cephedir.
• Bu cephede kazanılan kesin zafer, Misak-ı Milli’nin tüm dünya devletleri tarafından kabul edilmesini sağladı.
• Batı cephesinde İsmet Paşa komutanlığında düzenli ordu kuruldu.
• Kurtuluş Savaşı’nın sonuçlanmasına neden oldu.
• Yunanlıların tüm saldırı savaşlarının genel nedeni; TBMM’ye Sevr Barışı’nı kabul ettirmektir.