MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 Ekim 1918)

İtilaf Devletleri ve Osmanlı Devleti arasında 30 Ekim 1918’de Bahriye Nazırı Rauf Orbay başkanlığındaki Osmanlı komisyonu ile İngiliz temsilcisi Amiral Calthorp arasında Limni Adası’nın Mondros Limanı’nda imzalandı. Antlaşmanın maddeleri:

1. Çanakkale ve İstanbul Boğazları tüm antlaşma devletlerine açılacak.
2. Osmanlı ordusu terhis edilecek.
3. Orduya ait silahlar, cephane, donanma ve taşıtlar İtilaf Devletlerinin emrine verilecek.
4. Bütün haberleşme, ulaşım araç ve gereçleri İtilaf Devletlerinin denetimi altında bulundurulacaktı.
5. İtilaf Devletleri, kendi güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıkarsa herhangi bir stratejik noktayı işgal edebileceklerdi (7. MADDE).
6. İtilaf Devletleri ve Ermeni esirleri serbest bırakılmış, Osmanlı esirleri iade edilmeyecekti.
7. Donanma, İtilaf Devletlerinin gösterecekleri limanlarda gözaltında tutulacaktı. Limanlar İtilaf Devletlerine     terkedilecekti.
8. Trablus ve Bingazi, Hicaz, Yemen, Suriye ve Irak’ta bulunan Türk ordusu teslim olacaktı.
9. Hükümet iletişiminde telsiz, telgraf, kablo, posta örgütleri İtilaf Devletleri tarafından kontrol edilecektir.
10. Bütün demiryolları İtilaf Devletleri tarafından kontrol edilecektir.
11. Osmanlı Devleti üçlü İttifak Devletleri ile her türlü bağlantısını kesecekti.
12. Doğu Anadolu’daki altı ilde (Sivas, Erzurum, Van, Bitlis, Elazığ, Diyarbakır) karışıklık çıkarsa, İtilaf Devletleri, bu illerin herhangi birini işgal edebileceklerdi (24. MADDE). (Amaç Doğu Anadolu’da bir Ermeni Devleti kurmaktır. Antlaşmanın İngilizce metninde bu altı il için Ermeni illeri denilmektedir).

NOT: Antlaşmanın Osmanlı Devleti için en ağır maddesi 7. maddedir. Bu maddeye dayanarak İtilaf kuvvetleri    istedikleri bölgeyi işgal edebilme hakkına sahip olmuşlardır.

Ateşkesin Uygulanışı

İngiltere: Musul, Batum ve Kars’ı işgal ettiler. Samsun ve Merzifon’a asker çıkardılar.

Fransa: Dörtyol, Mersin, Adana, Urfa, Antep ve Maraş’ı işgal ettiler.

İtalya: Antalya, Aydın ve Konya’yı işgal ettiler.

Yunanistan: Doğu Trakya’yı işgal ettiler.

NOT: Mondros Mütarekesi’nden sonra İtilaf Devletlerinin işgal ettikleri ilk yer; MUSUL, ardından 13 Kasım 1918’de İstanbul ve 15 Mayıs 1919’da İzmir olmuştur (İtilaf Devletlerinin İstanbul’a girmesi ile Vahdettin, meclisi kapatarak meşrutiyet yönetimine son vermiştir).

NOT: Mondros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı Devleti fiilen ve hukuken sona ermiştir.

Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919)

1. İngiltere, Fransa, İtalya, ABD ve Japonya’nın liderliğinde 32 devletin katılımıyla gerçekleşti.
2. Rusya’nın savaştan çekilmesinden sonra Osmanlı Devleti’nin paylaşım tasarılarını gerçekleştirmek için düzenlendi (gizli antlaşmalarda Doğu Anadolu, Boğazlar ve Trabzon çevresi Ruslar’a verilmişti. Rusya savaştan çekilince bu yerlerin yeniden paylaşılması gerekiyordu).
3. Bu konferans sonunda I. Dünya Savaşı’ndan yenik çıkan devletlerle yapılacak barış antlaşmaları belirlendi.
4. Fransa ve İngiltere konferansta Doğu Trakya ile İzmir çevresinin Yunanistan’a verilmesini sağladılar. Çünkü; İngiltere Doğu Akdeniz’de güçlü bir İtalya yerine zayıf bir Yunanistan’ı tercih ediyordu.

Paris Barış Konferansı’nın Önemi

1. İtilaf Devletleri “Doğu Sorunu”nu çözdüklerini sanmışlardır.
2. Yunanlıların İzmir’i işgal etmelerinin hukuki dayanağı olmuştur.
3. İtalya ile İtilaf Devletleri arasında ilk anlaşmazlık başlamıştır.

İzmir’in İşgali (15 Mayıs 1919)

• Nedenleri: Paris Barış Konferansı’nda İngiltere ve Fransa’nın İzmir ve çevresini Yunanistan’a verme kararı alması; Yunanistan’ın yayılma ve büyüme politikası (megola idea/büyük Yunanistan).
• Yunanistan’ın İzmir ve çevresinin işgalini haklı gösterme nedenleri: Batı Anadolu eski bir Yunan yurdudur; Ege Denizi’nin her iki yakası ekonomik bir bütündür; Batı Anadolu’da Türkler, Rum nüfustan daha azdır; Batı Anadolu’da Türkler, Rumları katletmektedir.
• Sonucu: Osmanlı Hükümeti işgale karşı kayıtsız kaldı; Türk halkı durumun ciddiyetinin farkına vardı, işgal bütün yurtta protesto ve mitinglerle kınandı; işgallere karşı silahlı direniş çeteleri kuruldu (ilk kez Kuva-i Milliye [ulusal güçler] oluşmuştur).
• İşgale karşı ilk tepkiyi gazeteci Hasan Tahsin gösterdi, düşmana ilk kurşunu attı.

NOT: İzmir’in işgali ulusal bilincin uyanmasına, yayılmasına ve Türklerin birleşmesine neden olmuştur.

• Amiral Bristol Raporu hazırlandı.

Amiral Bristol Raporu (11 Ekim 1919)

• Yunanlıların İzmir’i işgalinden sonra başlattıkları katliamlar nedeniyle Avrupa kamuoyu Türklerden yana bir tutum içerisine girdi.
• Osmanlı Devleti’nin isteği üzerine katliamları araştırmak üzere bölgeye bir heyet gönderildi.
• Amerikalı Amiral Bristol başkanlığında İngiliz, Fransız ve İtalyan generallerden oluşan heyet bir rapor yayımladı.
• Düzenlenen raporda Yunanistan’ın bu bölgedeki işgallerinin haksız olduğu bildirildi. Batı Anadolu’da Yunanlıların propaganda ettiği gibi Rum nüfusun fazla olmadığı ortaya çıkmıştır.

NOT: Bristol Raporu, Türk milli mücadelesinin haklı olduğunu kabul eden ve destekleyen ilk uluslar arası belgedir.