II.Meşrutiyet (1908-1922):I.Meşrutiyet askıya alınınca Genç Osmanlılar meşrutiyetin tekrar yürürlüğe girmesi için çalışmaya başladılar.İttihad-ı Osmaniye adlı bir cemiyet kurdular.Bu cemiyet hem İstanbul hem de Avrupa’daki şubelerinde faaliyete başladı.Abdülhamit üzerlerine gidince Makedonya’ya çekildiler.Burada rahat çalışabilirlerdi.Çünkü Osmanlı Avrupa’nın baskısından dolayı buraya fazla müdahale edemiyordu.Avrupa sözde buradaki azınlıkların haklarını koruyordu.Bu durum ittihatçıların işine yaradı.Cemiyet burada Mustafa Kemal’in kurduğu vatan ve hürriyet cemiyeti ile birleşti ve İttihat ve Terakki adını aldı.Genelde askerlerin kurduğu bu cemiyetin merkezi Selanik’ti.Bu cemiyet bütün faaliyetlerini meşrutiyeti bir daha ilan için yaptı.1908 doğru Makedonya meselesi Balkanlarda yeni bir bunalım daha yarattı.Rusya ve İngiltere Reval denilen yerde bu konuyu görüştüler.Osmanlıdan meselenin çözümü için burada ıslahat istediler.Bu Makedonya’nın elden çıkması demekti.Bu durum ittihatçıları telaşlandırdı, çünkü Balkanların elden çıkacağına düşündüler.Derken Kolağası Niyazi Rense de dağa çıktı, sonra Enver Paşa isyan etti.Her ikisi de Meşrutiyet ilan edilmeden isyanlarını bitirmeyeceklerini açıkladılar.II.Abdülhamit durumun ciddiyetini anladı ve anayasayı tekrar yürürlüğe koydu (24 Temmuz 1908).Seçimler yapıldı ve 17 Aralık 1908 tarihinde Meclis-i Mebusan açıldı.

Meclis-i Mebusan'ın  açılışı 17 Aralık 1908

 II.Meşrutiyet’in ilan edilme sebeplerine bakıldığında:

1-Azınlık isyanlarını önlemek
2-Osmanlıyı dağılıp parçalanmaktan korumak
3-Avrupa’ya yakın bir siyaset izlemek
4-Avrupa’nın iç işlerimize karışmasını önlemek

Ayrıca

1-İttihatçıların Makedonya meselesinin meşrutiyetle çözüleceğine inanmaları
2-II.Abdülhamit’in daha fazla kargaşa çıkmadan olayı halletmek istemesi

2.Meşrutiyet coşkusu

İttihat ve Terakki amacına ulaşmıştı.Fakat meşrutiyetin ilanından sonra ne yapılacağı konusunda hazırlıksızdılar.Çünkü ittihatçılar bütün planlarını meşrutiyetin ilanı için yapmışlar bundan sonrası için bir plan hazırlamamışlardı.Seçimlerde büyük çoğunluk bu cemiyet üyelerinden seçildi ama onlar hükümete girmeyerek hükümeti dışarıdan desteklediler.Bu karışıklıklardan bazıları yararlandı.

Şöyle ki

1-Bulgaristan bağımsızlığını ilan etti.
2-Avusturya Macaristan İmparatorluğu yönetiminde olan Bosna Hersek’e el koyduğunu açıkladı.
3-Girit Meclisi bir karar alarak Yunanistan’a bağlandığını açıkladı.

Bu olaylar da içte karışıklıklara sebep oldu.Meşrutiyete karşı olanlar bunları bahane ederek harekete geçtiler.Avrupalı devletlerin elçilerinin de kışkırtması ile 13 Nisan 1909’da İstanbul'da avcı taburları isyan etti.Avrupalılar ittihadın izlediği milli politikadan rahatsız olmuşlardı ve şimdi gereğini yapıyorlardı.İsyancılar biz meşrutiyet istemiyoruz diye bağırmaya başladılar ve gördükleri ittihatçılara saldırdılar.Meclis başkanı, sadrazam istifa etti.Abdülhamit kardeş kanı dökülmesin diye isyanın üzerine gitmedi.Dinin de istismar edildiği bu isyan Osmanlıda rejimi değiştirmeye yönelik ilk isyan oldu.İsyan İstanbul’da bastırılamayınca Selanik’ten bir ordu hazırlanarak yola çıkarıldı.Mahmut Şevket Paşa’nın komutanlığını yaptığı bu ordunun harekât yüzbaşısı Mustafa Kemal’dir. Bu orduya Harekât Ordusu denildi.İsyanı bu ordu bastırdı.Ayan ve mebusan meclisi bu olayda Abdülhamit’i kabahatli görerek aldıkları kararla tahtan indirdi.Yerine V.Reşat padişah yapıldı.Kanun-i Esasi’de de bazı değişiklikler yapıldı.

Bunlar:

1-Hükümet padişaha değil meclise sorumlu olacak.
2-Savaş ve barış kararı yetkisi mecliste olacak.
3-Padişahın sürgün meclisi açma kapama yetkisi sınırlandırılacak.

Böylelikle
1-31 Mart vakasıyla Abdülhamit tahtan indirildi istibdat yönetimi son buldu.
2-Bulgaristan, Bosna Hersek, Girit elimizden çıktı.
3-Anayasa biraz daha demokratikleştirildi.
4-Bu dönemde Türkçülük ön plana çıktı.

Servet-i Fünun Dergisi 24 Aralık 1909 tarihli  sayısı